Psikoteknik belgesi ile ilgili en sık sorulan ve en çok kafa karıştıran soru şüphesiz budur: “Bu belge gerçekten benim için zorunlu mu?”. Birçok sürücü, bu zorunluluğun sadece kamyon veya otobüs şoförlerini kapsadığını düşünse de, yasal mevzuat çok daha geniş bir kitleyi bu kapsama dahil etmektedir.
Bu belge, bir formaliteden ziyade, trafikte profesyonel olarak yer alan veya geçmişte riskli davranışlar sergilemiş sürücülerin, güvenli sürüş için gerekli temel zihinsel ve psikomotor yeteneklere sahip olduğunu kanıtlayan bir güvencedir.
Bu rehberde, Karayolları Taşıma Yönetmeliği ve ilgili kanunlar çerçevesinde, 2025 yılı itibarıyla psikoteknik belgesi alması zorunlu olan tüm sürücü gruplarını iki ana başlık altında, net ve anlaşılır bir şekilde listeleyeceğiz.
1. Ticari Amaçla Taşımacılık Yapan Tüm Sürücüler
Eğer bir aracı ticari amaçla kullanıyor ve bu işten bir gelir elde ediyorsanız, büyük ihtimalle psikoteknik belgesi sizin için zorunludur. Bu grup, kendi içinde “yolcu taşıyanlar” ve “yük taşıyanlar” olarak ikiye ayrılır.
A) Ticari Yolcu Taşımacılığı Yapanlar:
Başkalarını bir yerden bir yere ulaştırma sorumluluğunu taşıyan tüm profesyonel sürücüler bu kapsama girer.
- Taksi ve Ticari Taksi Şoförleri: Şehir içinde çalışan tüm ticari taksileri kullananlar.
- Minibüs Şoförleri: Şehir içi veya şehirler arası hatlarda çalışan dolmuş ve minibüs sürücüleri.
- Personel ve Okul Servisi Sürücüleri: Çalışanları veya öğrencileri taşıyan servis araçlarını kullananlar.
- Otobüs Şoförleri: Şehir içi belediye otobüsleri, halk otobüsleri ve şehirler arası seyahat otobüslerini kullanan tüm kaptanlar.
B) Ticari Yük ve Eşya Taşımacılığı Yapanlar:
Bir ürünün, malzemenin veya eşyanın A noktasından B noktasına ticari bir faaliyet kapsamında taşınmasını sağlayan tüm sürücüler bu belgeyi almak zorundadır.
Kamyon ve Çekici (TIR) Şoförleri: Yurtiçi veya uluslararası nakliye yapan tüm kamyon ve çekici sürücüleri.
Kamyonet Şoförleri: Kargo şirketleri, dağıtım firmaları, esnaflar veya şirketler adına kayıtlı ticari kamyonetleri kullananlar.
Kısacası, kullandığınız aracın ruhsatında “Ticari” ibaresi varsa ve SRC Belgesi’ne tabi bir iş yapıyorsanız, psikoteknik belgesini de her 5 yılda bir yenilemek zorundasınız.
2. Ehliyetine El Konulan ve İadesini Talep Eden Sürücüler
Psikoteknik belgesinin zorunlu olduğu ikinci büyük grup, trafik kurallarını ihlal etmeleri nedeniyle ehliyetlerine belirli bir süre el konulmuş olan sürücülerdir. Bu sürücülerin, ceza süreleri bittiğinde ehliyetlerini geri alabilmeleri için, trafikte güvenli bir şekilde araç kullanabileceklerini bu raporla kanıtlamaları gerekir.
A) Alkollü Araç Kullanımı Sebebiyle Ehliyetini Kaptıranlar:
Alkollü araç kullanmaktan ehliyetine el konulan bir sürücü, ceza süresinin bitiminde ehliyetini geri alabilmek için hem Sürücü Davranışlarını Geliştirme Eğitimi’ni (SÜDGE) tamamlamak hem de psikoteknik merkezinde testten geçerek “Yeterli” raporu almak zorundadır.
B) 1 Yıl İçinde 100 Ceza Puanını Dolduranlar:
Bir takvim yılı içinde ikinci kez 100 ceza puanını doldurarak ehliyetine 4 ay süreyle el konulan sürücüler, bu sürenin sonunda psikoteknik değerlendirmesinden geçmek zorundadır.
C) Ağır veya Tekrarlayan Kural İhlalleri Yapanlar:
- Hız Sınırı İhlali: Bir yıl içinde hız sınırını %30’dan fazla olacak şekilde 5 kez ihlal eden sürücülerin ehliyetine el konulur ve iade için psikoteknik raporu istenir.
- Drift ve Spin Atma: Drift veya spin gibi tehlikeli manevralar yaparak ehliyetini kaptıranlar.
- Diğer Sebepler: Stajyer sürücülük döneminde belirli ihlalleri tekrarlayanlar veya mahkeme kararıyla ehliyetinin geri alınmasına hükmedilenler.
Kimler Psikoteknik Almak Zorunda DEĞİLDİR?
Konuyu netleştirmek adına, kimlerin bu belgeyi almak zorunda olmadığını da belirtmek gerekir:
- Hususi Araç Sahipleri: Şahsi otomobilini, ailesiyle birlikte veya kişisel işleri için (ticari olmayan) kullanan sürücülerin psikoteknik belgesi almasına gerek yoktur.
- Şirket Adına Kayıtlı Ama Hususi Kullanılan Araçlar: Bir şirket adına kayıtlı olan ancak sadece yöneticinin veya çalışanın kişisel ulaşımı için kullanılan (taşımacılık yapılmayan) binek otomobiller için bu belge zorunlu değildir.
Temel kural şudur: Eğer araçla bir “taşıma işi” yapılmıyorsa, psikoteknik zorunluluğu yoktur.
Peki, Bu Zorunluluğa Uymamanın Cezası Nedir?
Psikoteknik belgesi olmadan zorunluluk kapsamındaki bir aracı kullanırken trafik denetimine yakalanmanız durumunda, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu uyarınca ciddi miktarda idari para cezası uygulanır. Ayrıca, denetimi yapan trafik ekipleri aracınızı trafikten men etme yetkisine de sahiptir.
Risk almayın, yasalara uyun. Kayseri’de bu zorunluluğu yerine getirmek için Mesut Uçan Psikoteknik Merkezi olarak hizmetinizdeyiz. Uzman kadromuz ve modern cihazlarımızla test sürecinizi hızlı ve sorunsuz bir şekilde tamamlayabilirsiniz.